Gunpla (tiếng Nhật: ガンプラ, đọc là gan-pừ-la) là từ viết tắt của "Gandamu no Puramoderu", nghĩa là "mô hình nhựa Gundam" (Gundam Plastic Model). Từ này được dùng để chỉ loại đồ chơi mô hình lập thể bằng nhựa có đề tài là các loại Robot được gọi là Mobile Suit và Mobile Armour và các loại chiến hạm xuất hiện trong series Anime Gundam mà đại biểu là tác phẩm "Kidō Senshi Gandamu" (chiến sĩ cơ động Gundam). Tuy nhiên, danh từ Gunpla thường được dùng để chỉ mô hình Gundam được lắp ráp từ các mảnh nhựa rời rạc hơn là chỉ bản thân mô hình Gundam. Vì vậy, ngoài các loại mô hình được hình thành từ việc người dùng lắp ráp từ các mảnh nhựa, còn có dòng mô hình HCM Pro được nhà sản xuất lắp ráp sẵn và nó được xem như một kiểu Gunpla đã hoàn thiện sẵn. Bộ mô hình nhựa được gọi là Model kit, bao gồm nhiều mảnh nhựa rời được gọi là part (bộ phận), khi lắp ráp các part lại với nhau sẽ được mô hình hoàn chỉnh. Các mảnh nhựa rời này được gắn trên khung nhựa gọi là runner. Mỗi một hộp sản phẩm Gunpla bao gồm nhiều runner và các phụ kiện liên quan, một tập sách nhỏ (booklet) giới thiệu sơ lược về mẫu Gundam trong hộp và hướng dẫn cách lắp ráp.
Một hộp Gunpla với runner và booklet hướng dẫn
Hãng sản xuất, bán mặt hàng đồ chơi này là Bandai, công ty mẹ của Sunrise, một hãng làm phim Anime và là nơi khai sinh ra Gundam. Trong khi đó, bản thân từ "Gunpla" lại là thương hiệu đã đăng ký của Sōtsu, hãng nắm giữ bản quyền của series Gundam trong tay.
Trào lưu Gunpla
Mẫu Gunpla đầu tiên được bán ra thị trường Nhật Bản là vào tháng 7 năm 1980, sau khi đài truyền hình phát sóng bộ phim Anime "Kidō Senshi Gandamu". Thoạt đầu, nó không có gì nổi bật so với các loại đồ chơi mô hình Robot dành cho trẻ em thời kỳ đó, nhưng sau đó, một số modeller đã độ lại các mẫu Gundam này và được giới thiệu trong "How to build Gundam", một số riêng của tạp chí Hobby Japan. Ngay lập tức, phong trào chơi mô hình Gundam trở nên thịnh hành trong giới học sinh tiểu học và trung học.
Năm 1981, khi tạp chí Manga Comic BonBon ra đời cũng đã liên tục đăng tải hình ảnh Gunpla lên trang bìa của mình và điều này cũng góp phần đẩy nhanh sự phổ biến của Gunpla. Đồng thời, tạp chí Manga Terebi kun cũng đăng tải Gunpla trên các số của mình.
Gunpla được đánh giá là loại mô hình nhựa bán chạy nhất từ trước đến nay ở Nhật Bản và là nhân tố chính đưa hãng Bandai lên vị trí hàng đầu trong các hãng sản xuất đồ chơi mô hình. Các mẫu Gunpla ban đầu có tỷ lệ 1/144, có giá khá rẻ so với các mẫu siêu hợp kim (một mẫu có Gunpla có giá 300 en) nên các cửa hiệu bán mô hình thường xuyên ở tình trạng hết hàng. Vì vậy báo chí đương thời thường phê bình là "chiến sĩ cơ động Gundam nhưng bán hàng lại không cơ động".
Vào ngày 24 tháng 1 năm 1982 đã xảy ra một sự cố cho thấy việc Gunpla trở thành một hiện tượng trong xã hội Nhật Bản. Một siêu thị trong hệ thống siêu thị Daiei ở tỉnh Chiba khi vừa mở cửa đã đón chừng 250 học sinh tiểu học, trung học đổ xô đến để mua Gunpla. Nhóm học sinh này đã xô đẩy nhau trên thang cuốn và sự cố này đã trở thành vấn đề của xã hội đương thời. Nguyên nhân của sự việc này là cung không đáp ứng đủ cầu và việc này đã khiến thái độ nghi hoặc về việc "điều chỉnh sản xuất" của Bandai trở nên mạnh mẽ. Để tránh làm tổn thương hình ảnh và cũng để bảo đảm dây chuyền sản xuất Gunpla, lúc đó Bandai đã cho dừng dây chuyền sản xuất các mô hình tỷ lệ khác. Đây cũng là động thái của Bandai nhằm ứng phó với mối nghi hoặc từ người tiêu dùng cho rằng Bandai cố tình tạo ra tình trạng khan hiếm Gunpla để bán kèm với các loại mô hình tỷ lệ, buộc người mua phải mua mô hình mình không thích kèm với Gunpla.
Mô hình Gundam RX-78, mẫu người máy đời đầu đã trở thành biểu tượng của Gundam
Tình trạng cung không đáp ứng đủ cầu khiến các cửa hàng bán Gunpla vừa và nhỏ luôn ở trong tình trạng hết hàng. Tình trạng này cũng được báo đài liên tục đề cập như kích thích thêm nhu cầu mua Gunpla của trẻ em. Cũng có nhiều ý kiến phẫn nộ cho rằng Bandai đã cố ý "dìm hàng" để tạo ra tình trạng này, nhưng trên thực tế thì lượng đặt hàng đã vượt quá khả năng sản xuất của họ. Để tăng thêm số chuyền sản xuất Gunpla thì cần phải đổ thêm nhiều vốn, tăng nhân số và cũng phải tính đến rủi ro nhiều mặt nên về mặt vật lý, Bandai đã mất khả năng đáp ứng nhanh chóng cho tình trạng hết hàng này. Để xoa dịu dư luận, Bandai đã mượn các phương tiện truyền thông để công khai hình ảnh công nhân của mình đóng hàng cật lực tại nhà máy và hình ảnh sản phẩm sau khi đóng gói được chất lên xe tải phân phối đến các cửa hàng trên toàn quốc. Nhờ vào động thái này mà dư luận cũng tạm lắng dần.
Đương thời, các hãng sản xuất mô hình quân sự (chiến xa, chiến hạm...) hình thành trước thời Gunpla cũng hồi hợp theo dõi tình hình hết hàng của Gunpla. Khi nhận được đơn đặt hàng gia công Gunpla thì nhiều hãng đã ngửa mặt mà than rằng: "cuối cùng thì Gundam cũng đã mò đến chốn này".
Thừa dịp Gunpla luôn ở trong tình trạng khan hiếm, nhiều loại mô hình có bao bìa, tên gọi gần giống Gundam như Mobile Force Gungal cũng như các đối thủ của Gunpla cũng dần xuất hiện. Trong dịp này, các loại binh khí khác ngoài Gundam xuất hiện trong series Anime cũng như các series khác của hãng phim Sunrise như "Mecha chiến đấu Xabungle", "Thánh chiến sĩ Dunbine", "Trọng chiến cơ El-gaim"...cũng được chế kit nhựa.
Sau thời kỳ khan hiếm hàng, Gunpla đã có được một bộ rễ khá vững chắc và trở thành một hiện tượng xã hội tại Nhật Bản. Về sau, mỗi một series Anime về Gundam ra đời là lập tức Bandai cũng tung ra kit nhựa của các mẫu người máy xuất hiện trong phim. Ngoài ra cũng có nhiều mẫu cũ được thiết kế lại, tái sản xuất. Một dấu mốc trong trang sử Gunpla là sự ra đời của các loại mô hình cao cấp MG (Master Grade), HG (High Grade) vào giữa thập niên 90. Ngày nay, Gundam không chỉ được bày bán ở các cửa hiệu mô hình, cửa hàng đồ chơi mà còn xuất hiện trong các cửa hàng điện gia dụng cũng như có mặt tại nhiều nước bên ngoài Nhật Bản. Tính đến thời điểm tháng 3 năm 2010, đã có hơn 4 tỷ mô hình Gunpla được bán ra.
Do giá dầu tăng nên Gunpla có khuynh hướng ngày càng tăng giá. Từ ngày 27 tháng 2 năm 2008, Bandai đã công khai việc thử nghiệm mức giá mới mà theo đó, từ tháng 5 trở đi thì giá của các sản phẩm dòng HGUC và MG sẽ tăng 10~20% so với trước đây. Tuy nhiên đây không phải là đồng loạt tăng giá mà chỉ tăng áp dụng đối với mô hình được tái sản xuất, nhưng tính đến thời điểm tháng 2 năm 2011 thì việc tăng giá vẫn chưa được áp dụng. Về series Gundam 00 bộ phận quảng cáo của Bandai cho rằng sẽ điều chỉnh giá bán vì có thêm nhiều part cũng như booklet mới. Tương tự, dòng Gunpla
SD Gundam khi được tái bản từ tháng 9 năm 2008 trở đi sẽ có giá cao hơn phiên bản đầu chừng 100~200 en.
No comments:
Post a Comment